Door de Stichting is de informatiebundel ‘Gekende landschappen’ tot stand gebracht. Deze informatiebundel kan geraadpleegd en gedownload worden vanaf de website. Maandelijks wordt uit deze bundel een standpunt gelicht met een toelichtende beschrijving. Lezers worden van harte uitgenodigd op onderstaand standpunt te reageren. Onderaan de rubriek wordt daarvoor de mogelijkheid geboden.

Het standpunt van de maand luidt: 

Door het Limmergat niet uit te diepen verdwijnt de aantrekkingskracht voor dieper stekende recreatievaartuigen om aan te meren en behouden vele diersoorten hun beschutte biotoop.

In het Alkmaarder- Uitgeestermeergebied kan waterberging en recreatie goed samengaan. Zowel voor recreatie als ook het benutten van water uit het merengebied tijdens droge periodes is de waterkwaliteit voor de landbouw van groot belang. Het lozen van toiletafval en vuilwatertanks in havens en open water is verboden. De waterkwaliteit is nog meer te verbeteren door het nog verder terugdringen van riooloverstorten. De brede rietkragen langs het Limmergat werken als een helofytenfilter waarbij stikstof en fosforverbindingen worden vastgelegd. Door het Limmergat niet uit te diepen verdwijnt de aantrekkingskracht voor dieper stekende recreatievaartuigen om aan te meren en behouden vele watervogels hun beschutte biotoop en vissen hun paaiplaats.

Het Limmergat met een brede rietzoom en daarachter de Dorregeestermolen.

Reageren? Stuur een mail naar secretariaat@alkmaardermeeromgeving.nl

Door de Stichting is de informatiebundel ‘Gekende landschappen’ tot stand gebracht. Deze informatiebundel kan geraadpleegd en gedownload worden vanaf de website. Maandelijks wordt uit deze bundel een standpunt gelicht met een toelichtende beschrijving. Lezers worden van harte uitgenodigd op onderstaand standpunt te reageren. Onderaan de rubriek wordt daarvoor de mogelijkheid geboden.

Het standpunt van de maand luidt: 

Verdere maaivelddaling in de veenweidepolders kan geminimaliseerd worden door het hoog houden van de grondwaterstanden.

Ontgonnen veenlandschappen speelden eeuwenlang een belangrijke rol voor de voedselvoorziening, maar uiteindelijk waren veengronden alleen nog maar geschikt als weidegronden en hooilanden. Ontwatering en bemesting brachten vertering van het veen opgang, waardoor steeds meer veenmassa als kooldioxide in de lucht is verdwenen. Het stimuleren van nieuwe veenvorming verdient een kans. Groeiend veen legt de koolstof vast die wij door het verbranden van veen, steenkool, aardolie en gas eeuwenlang in de atmosfeer hebben gebracht. Groeiend veen is echter een heel langzaam proces!

Landbouwgebieden in de veenweidepolders hebben een goed uitgebalanceerd waterpeil nodig om verdere maaivelddaling te voorkomen en toch het land te kunnen bewerken. Natuurgebieden bieden meer perspectief door waterberging te combineren met de natuurfunctie. In de winter kan het water opgezet worden tot boven het maaiveld. In de lente en de zomer kan een plas-drassituatie voor vele weidevogels heel aantrekkelijk zijn. Een dergelijke situatie wordt in het voorjaar gecreëerd in de Polder de Uitgeester- en Heemskerkerbroek nabij fort Krommeniedijk. Ook in de natuurgebieden Groote Ven en Oude Venne langs het polderweggetje tussen Castricum en Uitgeest bestaat een plas-drasmilieu dat ideaal is voor water- en weidevogels.

 De Westwouderpolder is een veenpolder met een hoge waterstand om verdere maaivelddaling tegen te gaan.

Reageren? Stuur een mail naar secretariaat@alkmaardermeeromgeving.nl

Door de Stichting is de informatiebundel ‘Gekende landschappen’ tot stand gebracht. Deze informatiebundel kan geraadpleegd en gedownload worden vanaf de website. Maandelijks wordt uit deze bundel een standpunt gelicht met een toelichtende beschrijving. Lezers worden van harte uitgenodigd op onderstaand standpunt te reageren. Onderaan de rubriek wordt daarvoor de mogelijkheid geboden.

Het standpunt van de maand luidt: 

Met het benutten van schoon duinwater en extensieve veeteelt kan de natuurwaarde van weilanden in de duinrandpolders worden verbeterd.

Hoe krijgen we het romantische beeld terug van grazende koeien in weiden die niet eentonig groen zijn maar ieder seizoen een bont kleurenpallet laten zien door de diverse grassoorten en kruiden?

Dit kan bereikt worden met het inzaaien van kruidenrijk graszaad en extensieve beweiding. Bovendien is het voordeel van extensieve boven intensieve beweiding het matige gebruik van meststoffen. Uitspoeling van voedingsstoffen naar het grond- of slootwater is dan veel minder, waardoor heldere sloten met zuurstofrijk water het landschap gaan sieren en koeien hieruit naar hartenlust kunnen drinken.

Een hoog winters waterpeil in de strandvlaktes geeft tegendruk aan de kwelstroom uit duinen en strandwallen. Hierdoor blijft meer water geborgen in de hoger liggende gebieden. Een laag waterpeil in de zomer geeft extra kwel in de zomer, met als gevolg dat de hoeveelheid gebiedseigen water het jaar rond toeneemt. Het resultaat van het geheel is een sterk verminderde behoefte aan aangevoerd gebiedsvreemd boezemwater.

Het hiervoor beschreven waterregiem wordt toegepast voor weidenatuurgebieden in de polders, zoals het Zeerijdtsdijkje en De Hooge Weide achter Bakkum. Tegengesteld zijn de waterpeilwensen bij agrarisch grondgebruik. Voor agrarisch grondgebruik is in de winter een laag waterpeil gewenst om het land te kunnen bewerken en in de zomer een hoog waterpeil om de gewassen goed te kunnen laten groeien. Echter een peilbeheer met hoge waterstanden in de winter en uitzakkende peilen in de zomer ondersteunt op vele fronten kwalitatieve en kwantitatieve eigenschappen van het watersysteem voor de natuur. 

Hierdoor verbetert de natuurwaarde van weilanden in de duinrandpolders op natuurlijke wijze.

Bloemrijke slootkant

Reageren? Stuur een mail naar secretariaat@alkmaardermeeromgeving.nl

Door de Stichting is de informatiebundel ‘Gekende landschappen’ tot stand gebracht. Deze informatiebundel kan geraadpleegd en gedownload worden vanaf de website. Maandelijks wordt uit deze bundel een standpunt gelicht met een toelichtende beschrijving. Lezers worden van harte uitgenodigd op onderstaand standpunt te reageren. Onderaan de rubriek wordt daarvoor de mogelijkheid geboden.

Het standpunt van de maand luidt: 

Door waterpartijen in de woonkernen van glooiende oevers te voorzien wordt de bergingscapaciteit vergroot en neemt de natuurwaarde toe.

Bij hevige regenval staat niet meteen al het water voor de gemalen om weggepompt te worden. De transportsnelheid van overtollig water via het boezemsysteem op weg naar zee is aan grenzen gebonden en dat kan leiden tot wateroverlast. De kans op calamiteiten neemt af als de weg van het regenwater naar het gemaal via omwegen wordt verlengd en onderweg in waterbergingen opgevangen kan worden. De oude geulen van het Oer-IJ zijn alleen op reliëfkaarten zichtbaar. Ze kunnen benut worden als ‘klimaatbuffer’. In natte tijden kunnen ze vanuit de waterlopen gecontroleerd volstromen. De kreekbeddingen kunnen daarnaast water vasthouden voor droge tijden. Het herstellen van de kreken is een van de voorstellen die genoemd worden in de notitie ‘Inspiratiebeeld Oer-IJ-gebied’ uitgebracht door de Stichting Oer-IJ. Deze stichting hoopt dat dit zal bijdragen aan een betere zichtbaarheid van het Oer-IJ in het landschap.

De waterberging kan ook vergroot worden door de oevers van bestaande waterpartijen in de woonkernen glooiend te maken.     Bovendien ontstaan zo luwe zones met water- en oeverplanten en leefgebieden voor allerlei dieren zoals vissen, slakken, waterkevers en libellen. Een groot voordeel van glooiende oevers is ook de toegenomen veiligheid voor peuters. Zij vallen niet direct in diep water, maar hebben een kans terug te kruipen en hoogstens vuil en nat huiswaarts te keren. Ook kan op gemeenschapsgeld worden bespaard, want kostbaar onderhoudswerk en duur beschoeiingmateriaal kan achterwege kan blijven.

Duinrellen kunnen het grondwaterniveau aan de duinzoom reguleren, zodat overlast door een te hoge grondwaterstand wordt voorkomen. Als de zoetwaterbel in het duinmassief is hersteld, kan het kwelwater via duinrellen zowel natuurgebieden alsook de vijvers in de woonwijken van Castricum van schoon water voorzien. Zolang er vanaf mei/juni nog water vanuit het Alkmaardermeer, via de Schulpvaart, moet worden aangevoerd om de vijvers in de woonwijken door te spoelen en droogte in de duinrandpolders te voorkomen, is het bovenstaande een wensgedachte.

Glooiende en steile vijveroever gevangen in één beeld.

Reageren? Stuur een mail naar secretariaat@alkmaardermeeromgeving.nl

Door de Stichting is de informatiebundel ‘Gekende landschappen’ tot stand gebracht. Deze informatiebundel kan geraadpleegd en gedownload worden vanaf de website. Maandelijks wordt uit deze bundel een standpunt gelicht met een toelichtende beschrijving. Lezers worden van harte uitgenodigd op onderstaand standpunt te reageren. Onderaan de rubriek wordt daarvoor de mogelijkheid geboden.

Het standpunt van de maand luidt: 

Als de zoetwaterbel in het duinmassief is hersteld, kan het kwelwater via duinrellen zowel natuurgebieden alsook de vijvers in de woonwijken van Castricum van schoon duinwater voorzien.

Tegenwoordig wordt voor de drinkwatervoorziening geen grondwater meer onttrokken uit de duinen, maar in de kanalen voorgezuiverd IJsselmeerwater ingelaten, om voor een laatste zuivering in de zandbodem te infiltreren en daarna te worden opgepompt. Daardoor kan de zoetwaterbel in het duingebied zich herstellen en in de toekomst de motor vormen achter veranderingen in het achterland.

De groeiende hoeveelheid zoet water maakt niet alleen de terugkeer van streekeigen unieke flora mogelijk, maar heeft ook een uiterst belangrijke strategische functie. In tijden van rampspoed, wanneer het zoete IJsselmeerwater door wat voor oorzaak dan ook niet bruikbaar is om drinkwater van te maken, biedt het Castricumse duingebied de mogelijkheid de Noord-Hollandse bevolking toch van drinkwater te blijven voorzien. De drinkwatermaatschappij PWN heeft namelijk bronnen aangelegd om deze voorraad drinkwater in tijden van nood te kunnen winnen.

In het verleden is in de duinrand veel zand afgegraven. De Zanderij leverde het zand voor het talud onder de spoorlijn en het duinmeer bij Bakkum het zand voor de robuuste op- en afritten naar het viaduct over het spoor tussen Bakkum en Limmen. Aangevoerd zand kan de opslagcapaciteit van water in de duinen weer doen toenemen. Het ‘zandbankieren’ (opspuiten van zand voor de kustverdediging) is daarvoor een mogelijkheid, waarbij de wind het transport regelt. Veel meer regenwater blijft dan binnen het duinmassief opgeslagen.

Het regenwater zakt in de zandige bodem en stroomt langzaam naar de polders en naar de zee.

Duinrellen kunnen het grondwaterniveau aan de duinzoom reguleren, zodat overlast door een te hoge grondwaterstand wordt voorkomen. Als de zoetwaterbel in het duinmassief is hersteld, kan het kwelwater via duinrellen zowel natuurgebieden alsook de vijvers in de woonwijken van Castricum van schoon water voorzien. Zolang er vanaf mei/juni nog water vanuit het Alkmaardermeer, via de Schulpvaart, moet worden aangevoerd om de vijvers in de woonwijken door te spoelen en droogte in de duinrandpolders te voorkomen, is het bovenstaande een wensgedachte.

Reageren? Stuur een mail naar secretariaat@alkmaardermeeromgeving.nl

Door de Stichting is de informatiebundel ‘Gekende landschappen’ tot stand gebracht. Deze informatiebundel kan geraadpleegd en gedownload worden vanaf de website. Maandelijks wordt uit deze bundel een standpunt gelicht met een toelichtende beschrijving. Lezers worden van harte uitgenodigd op onderstaand standpunt te reageren. Onderaan de rubriek wordt daarvoor de mogelijkheid geboden.

Het standpunt van de maand luidt: 

Het verhogen van de grondwaterstand en meer ruimte om water op te slaan in natuur- en agrarische gebieden helpen droogteproblemen te voorkomen en verzilting tegen te gaan.

Strijden tegen een overvloed van regen en een stijgende zeespiegel zijn zaken die wel bij iedereen bekend zijn, maar dat niet alleen met wateroverlast rekening gehouden moet worden maar ook met watertekort is gebleken tijdens de hete en droge zomer van 2018; sinds 1976 de droogste zomer. Niet alleen de natuur had last van de droogte: ook de landbouw, de scheepvaart en de industrie. Rijkswaterstaat besloot dat de sluizen in IJmuiden minder vaak mochten worden gebruikt om daarmee te voorkomen dat te veel zout water vanuit de zee het Noordzeekanaal binnenstroomde en zich verder in het binnenland zou verspreiden. Ook elders in het land werden maatregelen getroffen om het zoete water zo lang mogelijk vast te houden en instroom van zout water terug te dringen. Het IJsselmeer heeft zich bewezen als een belangrijke zoetwaterbuffer in tijden van de droogte.

In het natte voorjaar willen de boeren snel het land gaan bewerken. Daarvoor is het nodig dat water in de bodem snel wordt afgevoerd, zodat de grond niet te drassig is. Maar als het droog is, heeft iedereen daar last van: al gauw is een gebied zo droog dat er een ernstig tekort ontstaat, vooral de hoger gelegen gebieden. Het is beter om de zomer te beginnen met een hoger grondwaterpeil. Dan krijgen vooral de hoger gelegen gebieden minder snel last van een serieus watertekort. Ook voor de natuur is verhogen van de grondwaterstand belangrijk. Natuurgebieden kunnen als ‘klimaatbuffers’ veel water opvangen en vasthouden voor drogere periodes. Het verhogen van de grondwaterstand en meer ruimte om water op te slaan in natuur- en in agrarische gebieden helpen droogteproblemen te voorkomen en verzilting tegen te gaan.

De lange droge zomer van 2018.

Was het in 2018 een droge en hete zomer. Op 25 juli 2019 werd het hitterecord in Nederland van 40,7 graden Celsius in Gilze-Rijen gemeten. Daarmee sneuvelde het record van 23 augustus 1944 in Warnsveld. Toen werd daar 38,6 graden Celsius werd gemeten.

Met zeven dagen op rij werd in augustus 2020 een hittegolfrecord gebroken. Sinds het begin van de metingen in De Bilt vanaf 1901 is een reeks van zeven dagen met dertig graden en daarboven niet eerder voorgekomen.

Reageren? Stuur een mail naar secretariaat@alkmaardermeeromgeving.nl

Door de Stichting is de informatiebundel ‘Gekende landschappen’ tot stand gebracht. Deze informatiebundel kan geraadpleegd en gedownload worden vanaf de website. Maandelijks wordt uit deze bundel een standpunt gelicht met een toelichtende beschrijving. Lezers worden van harte uitgenodigd op onderstaand standpunt te reageren. Onderaan de rubriek wordt daarvoor de mogelijkheid geboden.

Het standpunt van de maand luidt: Het verbeteren van het bodemleven ondergronds is van belang voor de biodiversiteit bovengronds.

Nederland leeft vooral boven de grond. Van het leven onder de grond hebben we relatief weinig kennis, terwijl onder de grond voor een groot deel wordt bepaald hoe we er boven kunnen leven. In de bodem leven duizelingwekkende aantallen beestjes, schimmels en bacteriën. Die bepalen samen wat zich boven de grond afspeelt. Wij kunnen niet zonder dat ondergrondse gewriemel. Daar in de grond draait het om eten en gegeten worden. Het ene beest eet dode planten of dieren en wordt op zijn beurt opgegeten door een ander, vaak wat groter beest. Samen produceren zij weer voedingsstoffen die planten nodig hebben om te kunnen groeien. Er zijn beestjes die gangen graven, waardoor er zuurstof en water in de bodem komen, zoals de regenworm die ook nog eens heel veel compost produceert. Regenwormen zijn onmisbaar voor een gezonde bodem. Een gezonde bodem is belangrijk voor al het voedsel dat boeren en wijzelf verbouwen op het land en in onze moestuinen. Juist in landbouwgebieden is de bodem vaak uit balans. Het ondergrondse leven heeft te lijden door ontwatering, intensieve bemesting, bewerking en van chemische bestrijdingsmiddelen. Bovendien leidt het rijden met zware machines tot verdichting van de akkerbodems. De noodzaak voor een gezonde bodem is voor boeren al lang geen nieuws meer. Op veel plekken in het land slaan boeren de handen ineen om de kwaliteit van de bodem te verbeteren. Natuurmonumenten ziet dit als een hoopvolle ontwikkeling.

Een gezonde bodem is belangrijk voor al het voedsel dat boeren en wijzelf verbouwen op het land en op onze volkstuinen.

Een gezonde bodem is ook het uitgangspunt van ‘Wij.land’, een organisatie die in het westen van Nederland samen met boeren op zoek is naar een bedrijfsvoering die goed is voor natuur en landschap. Wij.land is een initiatief om in westelijk Nederland de trend van bodemuitputting en verlies van natuur te keren. Wij.land wil ook een oplossing creëren voor de inklinking van de veenweiden. Door ontwatering verteren de plantenresten in de veenbodem en zakt de bodem verder en verder weg. Daarbij komen enorme hoeveelheden CO² vrij, op landelijke schaal vergelijkbaar met de uitstoot van broeikasgas door twee miljoen auto’s (bron: Natuurmonumenten).  Het verbeteren van het bodemleven ondergronds is van belang voor de biodiversiteit bovengronds.

Reageren? Stuur een mail naar secretariaat@alkmaardermeeromgeving.nl

Door de Stichting is de informatiebundel ‘Gekende landschappen’ tot stand gebracht. Deze informatiebundel kan geraadpleegd en gedownload worden vanaf de website. Maandelijks wordt uit deze bundel een standpunt gelicht met een toelichtende beschrijving. Lezers worden van harte uitgenodigd op onderstaand standpunt te reageren. Onderaan de rubriek wordt daarvoor de mogelijkheid geboden.

Het standpunt van de maand luidt:
In veengebieden moet het waterpeil omhoog om het almaar zakken van de bodem af te remmen en de CO₂ uitstoot te verminderen.

De daling in grote delen van de Nederlandse veenbodem is met de stijgende zeespiegel een groeiend probleem. Ontgonnen veengebieden hebben in het verleden te maken gehad met overstromingen waardoor stukken veen werden weggeslagen en kleiafzettingen zijn achtergebleven, maar door ontginning met als gevolg inklinking, dus bodemdaling, is tijdens overstromingen ook klei op het veen terecht gekomen.

Veen is organisch materiaal en een verende grondsoort. De zwaarte van de kleilaag op het veen in combinatie met ontwatering versnelt het inklinkingsproces. Door waterpeilverlaging in het belang van de modernisering en mechanisering van de landbouw is de bodemdaling vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw flink versneld.

Hoe lager het waterpeil, hoe beter begaanbaar het land is voor de steeds zwaardere machines en hoe hoger de opbrengst. Bij het ontwateren komen veel voedingstoffen (CO₂) vrij en gaat het veen veraarden. Het waterpeil moet omhoog om het almaar zakken van de bodem af te remmen en de CO₂ uitstoot te verminderen en veengroei weer mogelijk te maken.

Verhoging van het waterpeil kan er toe leiden dat boeren moeten overstappen naar een andere bedrijfsvoering. Die overstap kan variëren van een overstap naar lichter vee en kleinere machines om het land te bewerken tot een complete overschakeling naar andere teelten.

Reageren? Stuur een mail naar secretariaat@alkmaardermeeromgeving.nl

De omdijkte Hempolder is een veenpolder en wordt  voor een groot gedeelte omsloten door het Alkmaardermeer. Het waterpeil wordt er hoog gehouden en de polder wordt extensief beweid.

Door de Stichting is de informatiebundel ‘Gekende landschappen’ tot stand gebracht. Deze informatiebundel kan geraadpleegd en gedownload worden vanaf de website. Maandelijks wordt uit deze bundel een standpunt gelicht met een toelichtende beschrijving. Lezers worden van harte uitgenodigd op onderstaand standpunt te reageren. Onderaan de rubriek wordt daarvoor de mogelijkheid geboden.

Het standpunt van de maand luidt:
De overgebleven gebieden met geomorfologische, natuur- en cultuurhistorsche waarden behoeven bescherming en daarmee gevrijwaard te blijven van moderne agrarische bedrijfsvoering. 

Vanaf de 19e eeuw is de mens op een directe manier een steeds grotere ‘geologische’ factor geworden. In de binnenduinrand en op de strandwallen is op grote schaal zand afgegraven voor stads- en dorpsuitbreidingen, wegenaanleg en aanleg van railverbindingen. Veel gebieden in de binnenduinrand zijn daardoor lager komen te liggen en hebben hun microreliëfs verloren. Alleen oude wegen en oude gebouwen liggen vaak nog op de oorspronkelijke hoogte. Ook het afgraven van veen kwam in dit gebied voor, maar op kleine schaal en voor de lokale markt. Vooral tijdens de twee wereldoorlogen is er in de strandvlakte tussen Limmen en Akersloot en ook in de Hempolder veen afgegraven. Ook de moderne agrarische bedrijfsvoering heeft de door de eeuwen heen gevormde bodemoppervlakken drastisch veranderd. Veel gronden zijn geëgaliseerd, op gescheurd grasland wordt maïs geteeld en voor de bollenteelt zijn op bepaalde plaatsen gronden gekeerd; de oude kalkrijke wadzanden werden daarbij omhoog gehaald en storende kleilagen weggewerkt. Vanuit landschappelijk, aardkundig, archeologisch en ecologische oogpunt worden deze ontwikkelingen betreurd.

De overgebleven gebieden met geomorfologische, natuur- en cultuurhistorische waarden behoeven bescherming en daarmee gevrijwaard te blijven van moderne agrarische bedrijfsvoering.

Reageren? Stuur een mail naar secretariaat@alkmaardermeeromgeving.nl

Zandhopen voor ophoging en egalisatie in de Castricummerpolder.