In de Nationale Omgevingsvisie is vastgelegd dat bij ruimtelijke projecten de kwaliteiten van een gebied centraal moeten staan. De Monitor Landschap is een van de instrumenten die gaan bijdragen aan een landschaps-inclusief omgevingsbeleid. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Het Kadaster, LandschappenNL en Wageningen University & Research ontwikkelden deze Monitor in opdracht van de ministeries van BZK (Binnenlandse Zaken), OCW (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) en LNV (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit).

De afgelopen jaren is er steeds meer maatschappelijke en politieke aandacht voor landschappelijke kwaliteit. Het Nederlandse landschap staat onder druk. De zorgen over teloorgang en verschraling nemen toe. Het landschap bevat zichtbare en onzichtbare sporen van ons verleden en geeft ons een gevoel van verbondenheid. De vraag hoe we dit landschap herkenbaar en aantrekkelijk houden, wordt steeds evidenter. De urgentie om te werken aan een leefomgeving waarin landschappelijke kwaliteiten centraal staan, wordt versterkt door de grote ruimtelijke transities en opgaven waar we de komende jaren voor staan. Zoals de bouw van mogelijk een miljoen woningen en het grootschalig opwekken van wind- en zonne-energie. En ook het versterken van de natuur en circulair maken van de landbouw.

Wat gaat de Monitor Landschap bijdragen? Met de Monitor worden de veranderingen van ons landschap van jaar tot jaar in beeld gebracht. Dit gebeurt aan de hand van zes indicatoren: bebouwing, landgebruik, openheid, opgaand groen, historische lijnelementen en reliëf. In de Monitor Landschap is nu de nul-situatie vastgelegd van alle indicatoren. Door jaarlijks de resultaten van nieuwe metingen te vergelijken met die van het jaar ervoor, kunnen veranderingen worden gevolgd. Zo krijgt men de komende jaren de beschikking over objectieve en telkens actuele informatie over de veranderingen van het landschap. Hiermee kunnen betrokkenen en beslissers het inhoudelijke gesprek voeren: hoe ontwikkelt het landschap zich? En hoe maken we de juiste keuzes? Ook kan achteraf worden teruggekeken wat de effecten op het landschap zijn geweest van eerder genomen besluiten en kan het beleid zo nodig worden aangepast.

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) gaat de gegevens vanuit de Monitor Landschap duiden. Elke twee jaar verwerkt het PBL dit in de Nationaal Omgevingsvisie- rapportage, waarin de ‘staat van het landschap’ wordt beschreven. Het is bijna te mooi om waar te zijn, een monitor voor het landschap. Wat gebeurt er na de twee jaarlijkse monitoring? Constateren dat de landschappelijke kwaliteit weer achteruit is gegaan? De Stichting is benieuwd of, gegeven de druk die op het landschap ligt, met dit instrument de landschappelijke kwaliteit beter behouden kan worden. De Stichting blijft zich in ieder geval daarvoor inzetten.  Daarbij is de beeldbank op deze website een belangrijk hulpmiddel, waarmee landschappelijke veranderingen in onze omgeving objectief zijn vast te stellen.

Website Monitor Landschap:  https://www.monitorlandschap.nl/